Bieg przedawnienia a prawo użytkowania

Postępowanie administracyjne nie przerywa biegu przedawnienia roszczenia o naprawienie szkody. 13 lipca 2016 r. Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. III CZP 14/16 podjął uchwałę następującej treści: Postępowanie administracyjne o ustanowienie prawa użytkowania wieczystego, toczące się po stwierdzeniu nieważności decyzji odmawiającej ustanowienia własności czasowej nieruchomości objętej dekretem z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (Dz.U. Nr 50, poz. 279), nie przerywa biegu przedawnienia roszczenia o naprawienie szkody spowodowanej nieustanowieniem tego prawa unieważnioną decyzją (art. 123§ 1 pkt 1 k.c.).
Powyższa uchwała została podjęta w odpowiedzi na pytanie prawne przedstawione przez Sąd Najwyższy: „Czy prowadzenie postępowania administracyjnego o ustanowienie prawa wieczystego użytkowania, po stwierdzeniu nieważności decyzji odmawiającej ustanowienie własności czasowej nieruchomości objętej działaniem dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (Dz.U. Nr 50, poz. 279), przerywa bieg przedawnienia pieniężnego roszczenia odszkodowawczego za szkodę spowodowaną nieustanowieniem tego prawa (art. 123§ 1 pkt 1 k.c.)?”
W niniejszej sprawie powodowie byli następcami prawnymi właściciela nieruchomości w Warszawie, który utracił jej własność na podstawie dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m. st. Warszawy (Dz. U. Nr 50, poz. 279). Wyrokiem z dnia 13 czerwca 2014 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie oddalił apelację powodów od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 23 sierpnia 2013 r. oddalającego powództwo przeciwko Skarbowi Państwa – wojewodzie mazowieckiemu. Przedmiotem postępowania było żądanie zasądzenia odszkodowania za tę nieruchomość, co do której orzeczeniem administracyjnym z dnia 14 września 1959 r. Prezydium Rady Narodowej m. st. Warszawy odmówiło właścicielowi hipotecznemu ustanowienia prawa użytkowania wieczystego gruntu. Nieważność tego orzeczenia została stwierdzona orzeczeniem SKO w Warszawie z dnia 16 listopada 2000 r.
Organ administracyjny odmówił ustanowienia na rzecz następców prawnych użytkowania wieczystego. W jej następstwie prowadzone było postępowanie administracyjne o przyznanie prawa wieczystego użytkowania i ostateczną decyzją z dnia 1 czerwca 2009 r. prezydent Miasta Stołecznego Warszawy odmówił spadkobiercom właściciela nieruchomości (powodom) ustanowienia tego prawa. Sąd Najwyższy zastrzegł, że uchwała dotyczy tylko przypadku nieważności decyzji odmawiającej właścicielowi hipotecznemu ustanowienia prawa użytkowania wieczystego gruntu (a nie dotyczy decyzji wydanej z naruszeniem prawa), gdyż tylko w takim przypadku dochodzi do ponownego rozpoznania wniosku (art. 7 dekretu).
Ponadto stwierdził, że ponowne wszczęcie postępowania administracyjnego nie ma na celu uzyskania odszkodowania i nie stanowi czynności przedsięwziętej bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia w rozumieniu art. 123§ 1 pkt 1 k.c. Sąd Najwyższy podkreślił, że przepisy o przedawnieniu mają charakter bezwzględnie obowiązujący i powinny być wykładane ściśle. Dlatego trzyletni termin przedawnienia roszczenia odszkodowawczego powinien być liczony od dnia wydania decyzji nadzorczej z dnia 16 listopada 2000 r.
Sąd Najwyższy rozważał też możliwość liczenia terminu przedawnienia od dnia wydania decyzji ponownej z dnia 1 czerwca 2009 r. o odmowie ustanowienia prawa użytkowania wieczystego, ale wykluczył taką możliwość, gdyż nie jest to decyzja nadzorcza.

Drukuj