Sąd Najwyższy – informuje Helsińska Fundacja Praw Człowieka – podjął uchwałę w sprawie wstąpienia w stosunek najmu po zmarłym partnerze homoseksualnym. Zdaniem SN osobą pozostającą „faktycznie we wspólnym pożyciu” jest osoba, którą ze zmarłym najemcą łączyła więź uczuciowa, fizyczna i gospodarcza, nawet jeśli jest to osoba tej samej płci. Problem z interpretacją art. 691 k.c. pojawił się w sprawie XY, któremu odmówiono wstąpienia w stosunek najmu po zmarłym partnerze homoseksualnym. Artykuł 691 k.c. stanowi, że w razie śmierci najemcy lokalu w stosunek najmu wstępuje m.in. „osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą” (§1), pod warunkiem że stale zamieszkiwała w tym lokalu z najemcą do jego śmierci. XY pozostawał w homoseksualnym związku przez niemal 9 lat, jednak naczelniczka Wydziału Zasobów Lokalowych dla dzielnicy Mokotów rozpatrzyła negatywnie jego prośbę o zawarcie umowy najmu.
Sprawa trafiła do Sądu Rejonowego dla Warszawy Mokotowa, który oddalił powództwo. Rozpoznając apelacje wniesione przez Helsińską Fundację Praw Człowieka i pełnomocniczkę XY Sąd Okręgowy w Warszawie zdecydował się na zadanie pytania prawnego Sądowi Najwyższemu. W sprawie chodziło o rozstrzygnięcie, czy sformułowanie „osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu” zawarte w art. 691 k.c. obejmuje także osoby pozostające w związkach homoseksualnych.
HFPC w apelacji podniosła, że termin ten znajduje zastosowanie również do osób pozostających w związkach z osobami tej samej płci. Fundacja przywołała orzeczenie w sprawie Kozak przeciwko Polsce (nr skargi 13102/02), w którym Europejski Trybunał Praw Człowieka stwierdził, że blankietowe wyłączenie partnerów homoseksualnych z możliwości wstąpienia w stosunek najmu jest niezgodne z Europejską Konwencją Praw Człowieka i narusza konwencyjny zakaz dyskryminacji (art. 14 w związku z art. 8 EKPC).
– Fundacja była zaangażowana w tę sprawę od samego początku. Uważaliśmy, że w obecnym stanie prawnym, również biorąc pod uwagę orzecznictwo ETPCz, nie powinno budzić wątpliwości, że nie można różnicować sytuacji prawnej osób pozostających w faktycznym pożyciu hetero- i homoseksualnym – powiedziała dr Dorota Pudzianowska, koordynatorka Programu „Artykuł 32” HFPC.
Sprawa objęta jest Programem Antydyskryminacyjnym „Artykuł 32” HFPC. W postępowaniu przed SN Fundację reprezentował adwokat Filip Wejman.