To gmina zapewnia mieszkanie

Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Rady Miasta Gdyni dotyczący zadań gminy w zakresie gospodarki lokalami mieszkalnymi. Chodzi o kwestie zabezpieczenia mieszkania socjalnego na podstawie wyroku. Komornicy powołując się na przepisy stawiają gminy „pod ścianą”, uzależniając egzekucję wyroku od wskazania lokalu zastępczego, jeżeli sąd nie orzeknie o prawie do lokalu socjalnego. Gdyńscy radni postanowili zaskarżyć znowelizowane przepisy, gdyż nakładając obowiązki nie mówią, skąd brać pieniądze na ich realizację. Wyrok trybunału dotyczy wszystkich miast i gmin w Polsce.
Rada Miasta Gdyni zakwestionowała przepisy ustawy z 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego. Znowelizowane przepisy nałożyły na gminy nowe zadania wraz z sankcjami za ich niewykonanie. Na plan pierwszy wysuwa się realizacja praw do lokalu socjalnego na rzecz osób, przeciwko którym prawomocnym wyrokiem sądowym orzeczona została eksmisja z dotychczas zajmowanego lokalu z prawem do lokalu socjalnego.
Zgodnie z nowym prawem gmina ma obowiązek zapewnienia każdej liczby lokali socjalnych i lokali zamiennych, jakie wynikać będą z wyroków sądowych oraz zaspakajania potrzeb mieszkaniowych gospodarstw domowych o niskich dochodach. Jeżeli gmina nie dostarczyła lokalu socjalnego osobie uprawnionej z mocy wyroku, właścicielowi przysługuje roszczenie odszkodowawcze do gminy. Uprawnionymi są wszyscy właściciele lokali, również spółdzielczych czy też prywatnych.
W rezultacie skutki prowadzonej polityki mieszkaniowej, w innych niż gminne zasobach, zostają przeniesione na gminę – podnosili gdyńscy rajcy. Obowiązki te powodują po stronie gminy wydatki, na które zwiększone środki finansowe powinny być – zdaniem radnych – określone ustawą. Jednakże w podziale dochodów publicznych ustawa formułuje jedynie możliwość otrzymania dotacji celowej z budżetu państwa na zadania dotyczące zapewnienia lokali socjalnych i lokali zamiennych.
Kwestionowane przepisy – zdaniem skarżących – naruszają zasadę pomocniczości państwa, która jest jednym z fundamentów ustroju jednostek samorządu terytorialnego w realizacji zwiększonych zadań nałożonych na gminę. Zgodnie z tą zasadą żaden z organów władzy nie jest uprawniony do uznaniowego nakładania i zwiększania zadań publicznych bez odpowiedniego zwiększonego udziału danej jednostki samorządu terytorialnego w dochodach publicznych.
Zdaniem wnioskodawcy także cała konstrukcja przepisu dotyczącego przejęcia lokali od wskazanego przez komornika przedsiębiorstwa stoi w sprzeczności z konstytucyjnie chronioną samodzielnością gminy. Gmina ma zawrzeć umowę, przedsiębiorstwu przysługuje roszczenie, ale treść umowy nie podlega swobodzie kształtowania praw i obowiązków. Gdzie tu samorządność gmin – pytają retorycznie radni.
Zadaniem nowym dla gminy jest zadanie określone w art. 1046§ 4 ustawy kodeks postępowania cywilnego. Zdaniem wnioskodawcy tak sformułowany przepis nie jest precyzyjny i rodzi po stronie gminy uzasadnione obawy, że jego stosowanie przerodzi się w regularny obowiązek. Obowiązek jest niejasny tak co do miejsc, gdzie mogą być wskazane tymczasowe pomieszczenia jak i czasu ich wskazywania.
Przepis budzi poważne zastrzeżenia, gdyż alternatywą wskazania pomieszczenia przez gminę jest jego wskazanie przez samego dłużnika.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 1046§ 4 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego jest zgodny z art. 2 w związku z art. 7 i nie jest niezgodny z art. 167 ust. 1 i 4 Konstytucji. Ponadto Trybunał umorzył postępowanie w pozostałym zakresie na skutek cofnięcia wniosku.
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że podstawowy adresat zaskarżonego przepisu, to znaczy komornik, może zgodnie z przepisami i na ich podstawie wykonywać swoje obowiązki. Natomiast obowiązki gminy w zakresie tworzenia warunków zaspokajania potrzeb mieszkaniowych członków wspólnoty lokalnej wynikają z przepisów ustawy o ochronie praw lokatorów. Zdaniem Trybunału podstawy działania organu władzy publicznej nie powinna jednak stanowić norma konstruowana na podstawie kilku przepisów prawnych. W związku z tym TK wystosuje do Sejmu sygnalizację dotyczącą uchybień legislacyjnych, zwłaszcza że skierowana do gminy i rekonstruowana norma nie zawiera pewnych szczegółowych elementów, np. na jaki okres gmina powinna wskazać tymczasowe pomieszczenie. Mimo stwierdzonych uchybień legislacyjnych, Trybunał nie znalazł podstaw, aby orzec, że zaskarżony przepis jest niezgodny z konstytucją.
Rozprawie przewodniczył sędzia TK Jerzy Ciemniewski, a sprawozdawcą był sędzia TK Adam Jamróz. Wyrok jest ostateczny, zostanie opublikowany w Dzienniku Ustaw.

Przytaczamy treść spornego artykułu kpc.

Art. 1046.§ 1. Jeżeli dłużnik ma wydać nieruchomość lub statek albo opróżnić pomieszczenie, komornik sądu, w którego okręgu rzeczy te się znajdują, wezwie dłużnika do dobrowolnego wykonania tego obowiązku w wyznaczonym stosownie do okoliczności terminie, po którego bezskutecznym upływie dokona czynności potrzebnych do wprowadzenia wierzyciela w posiadanie.
§ 2. (850) Prowadząc egzekucję na podstawie tytułu nakazującego dłużnikowi opróżnienie lokalu lub pomieszczenia, komornik usunie z niego także osoby zajmujące lokal wraz z dłużnikiem, chyba że osoby te wykażą dokumentem, iż zajmowanie wynika z tytułu prawnego niepochodzącego od dłużnika.
§ 3. (851) Przepisów§ 2 oraz art. 791§ 1 nie stosuje się do opróżnienia lokalu służącego zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych dłużnika.
§ 4. (852) Wykonując obowiązek opróżnienia lokalu służącego zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych dłużnika na podstawie tytułu wykonawczego, z którego nie wynika prawo dłużnika do lokalu socjalnego lub zamiennego, komornik wstrzyma się z dokonaniem czynności do czasu, gdy gmina wskaże tymczasowe pomieszczenie lub gdy dłużnik znajdzie takie pomieszczenie.
§ 5. (853) Komornik nie może wstrzymać się z dokonaniem czynności, jeżeli wierzyciel wskaże tymczasowe pomieszczenie, o którym mowa w§ 4.
§ 6. (854) Tymczasowe pomieszczenie powinno:
1) nadawać się do zamieszkania;
2) zapewniać co najmniej 5 m2 powierzchni mieszkalnej na jedną osobę;
3) znajdować się w tej samej miejscowości lub pobliskiej, jeżeli zamieszkanie w tej miejscowości nie pogorszy nadmiernie warunków życia osób przekwaterowywanych.
§ 7. (855) Od wymagań, o których mowa w§ 6 pkt 2 i pkt 3, można odstąpić za zgodą osoby przekwaterowywanej.
§ 8. (856) Jeżeli egzekucja obowiązku opróżnienia lokalu służącego zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych dłużnika dotyczy osób małoletnich lub ubezwłasnowolnionych, komornik wstrzyma się z dokonaniem czynności i zawiadomi sąd opiekuńczy. Dalsze czynności komornik podejmie stosownie do orzeczenia sądu opiekuńczego, określającego miejsce pobytu osób małoletnich lub ubezwłasnowolnionych.
§ 9. (857) Przeprowadzając egzekucję, komornik usunie ruchomości niebędące przedmiotem egzekucji i odda je dłużnikowi, a w razie jego nieobecności pozostawi osobie dorosłej spośród jego domowników, gdyby zaś i to nie było możliwe, ustanowi dozorcę, pouczając go o obowiązkach i prawach dozorcy ustanowionego przy zajęciu ruchomości, i odda mu usunięte ruchomości na przechowanie na koszt dłużnika.
§ 10. (858) Jeżeli na wezwanie dozorcy dłużnik w wyznaczonym terminie, nie krótszym niż 30 dni, nie odbierze ruchomości, sąd na wniosek dozorcy i po wysłuchaniu dłużnika nakaże ich sprzedaż, a jeżeli ruchomości nie przedstawiają wartości handlowej lub sprzedaż okaże się bezskuteczna, sąd wskaże inny sposób rozporządzenia rzeczą, nie wyłączając ich zniszczenia.
§ 11. (859) Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy tryb postępowania w sprawach o opróżnienie lokalu lub pomieszczenia albo o wydanie nieruchomości oraz szczegółowe warunki, w tym sanitarne, jakim powinno odpowiadać tymczasowe pomieszczenie, mając na względzie ochronę przed bezdomnością osób eksmitowanych, sprawne prowadzenie egzekucji oraz uwzględniając, że tymczasowe pomieszczenie musi nadawać się do zamieszkania, chociażby nie spełniało warunków technicznych wymaganych dla pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi.
851) Art. 1046§ 3 zmieniony przez art. 1 pkt 194 lit. a) ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. (Dz.U.04.172.1804) zmieniającej nin. ustawę z dniem 5 lutego 2005 r.
852) Art. 1046§ 4 dodany przez art. 1 pkt 194 lit. b) ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. (Dz.U.04.172.1804) zmieniającej nin. ustawę z dniem 5 lutego 2005 r.
853) Art. 1046§ 5 dodany przez art. 1 pkt 194 lit. b) ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. (Dz.U.04.172.1804) zmieniającej nin. ustawę z dniem 5 lutego 2005 r.
854) Art. 1046§ 6 dodany przez art. 1 pkt 194 lit. b) ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. (Dz.U.04.172.1804) zmieniającej nin. ustawę z dniem 5 lutego 2005 r.
855) Art. 1046§ 7 dodany przez art. 1 pkt 194 lit. b) ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. (Dz.U.04.172.1804) zmieniającej nin. ustawę z dniem 5 lutego 2005 r.
856) Art. 1046§ 8 dodany przez art. 1 pkt 194 lit. b) ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. (Dz.U.04.172.1804) zmieniającej nin. ustawę z dniem 5 lutego 2005 r.
857) Art. 1046§ 9 dodany przez art. 1 pkt 194 lit. b) ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. (Dz.U.04.172.1804) zmieniającej nin. ustawę z dniem 5 lutego 2005 r.
858) Art. 1046§ 10 dodany przez art. 1 pkt 194 lit. b) ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. (Dz.U.04.172.1804) zmieniającej nin. ustawę z dniem 5 lutego 2005 r.
859) Art. 1046§ 11 dodany przez art. 1 pkt 194 lit. b) ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. (Dz.U.04.172.1804) zmieniającej nin. ustawę z dniem 5 lutego 2005 r.

Drukuj