Tchnij nowe życie w Koszary Dragonów

Studencka Ogólnopolska Konferencja Naukowa i Warsztaty „Know-how rewitalizacji – sposobem na ożywienie przestrzeni powojskowej. Tchnij nowe życie w Koszary Dragonów” odbyła się w dniach 24-26 kwietnia w Olsztynie na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim. Została ona zorganizowana przez Koło Naukowe Gospodarki Przestrzennej UWM. Pierwsza część konferencji obejmowała wystąpienia zaproszonych gości – naukowców, ekspertów w dziedzinie rewitalizacji oraz przybyłych członków kół naukowych z uczelni wyższych z całej Polski. Prezentacje zaproszonych gości miały natchnąć uczestników warsztatów do zaproponowania ciekawych koncepcji zagospodarowania Koszar Dragonów, podczas drugiej części konferencji, którą były warsztaty urbanistyczne.
Urząd Miasta Olsztyna organizował już wiele konsultacji społecznych dotyczących rewitalizacji Koszar Dragonów, teraz przyszedł czas na głos studentów, który jak zapewnił prezydent miasta Piotr Grzymowicz, będzie miał duży wpływ na budowanie przyszłej wizji koszar. Profesor Radosław Wiśniewski – prodziekan Wydziału Geodezji i Gospodarki Przestrzennej UWM, zwrócił uwagę na to, iż bardzo ważne w procesie rewitalizacji jest zaangażowanie społeczne. Człowiek powinien utożsamiać się z miejscem, w którym mieszka. Pochwalił inicjatywę zorganizowania warsztatów poświęconych tej właśnie tematyce, ponieważ tego rodzaju przedsięwzięcia wzbudzają zainteresowanie Koszarami Dragonów, które stanowią obiekt problemowy dla miasta, ale posiadający wielki potencjał.

Koszary Dragonów zostały zbudowane w latach 80. XIX w. na obrzeżach miasta. Ze względu na dogodną lokalizację, bliskość torów kolejowych oraz niedużą odległość od centrum miasta, obszar ten idealnie nadawał się na budowę koszar. Stacjonował w nich od 1886 roku Wschodniopruski Pułk Dragonów. Do dziś zachowały się stajnie, żołnierskie budynki mieszkalne, budynek kuchni i stołówki, jedna z dwóch istniejących krytych ujeżdżalni i pewna ilość różnych zabudowań pomocniczych. Żadne z tych zabudowań nie zachowało swojej funkcji. Wraz z schyłkiem PRL budynki zostały oddane pod administrację gminie Olsztyn, a dalej na wynajem prywatnym użytkownikom.
Podstawowym problemem obszaru Koszar Dragonów jest fakt, iż są one oddzielone od centrum miasta torami kolejowymi, które stanowią „mentalną granicę” miasta. Koszary zostały zapomniane i pozostawione same sobie. Obecnie teren ten wykorzystywany jest przed przedsiębiorców. Dawne stajnie z upływem czasu zmieniały się w warsztaty ślusarskie, małe fabryczki albo magazyny. Przedsiębiorcy nie dbają o historyczny wygląd budynków, zmieniają ich wygląd, zatracając ich pierwotny, historyczny wygląd. W miejscu stajennych okienek wstawiane są nowoczesne plastikowe okna. Zamurowywane są drzwi, aby obok wybić dziurę pod inne, bardziej funkcjonalne. Ściany zostały pokryte kablami, skrzynkami, tablicami. Pierwotne konstrukcje ścian zakrywane są za pomocą tynku, dykty czy zwykłej farby. Historyczne ukształtowanie terenu, układ przestrzenny koszar z czterema prostokątnymi dziedzińcami, a także zabudowa historyczna powstała jeszcze przed II wojną światową zaczyna zanikać i ulega zniszczeniu. Dodatkowo pożar, który miał miejsce w 2009 r. zniszczył unikatowe, ze względu na niepowtarzalną architekturę, zabudowania tzw. „stajni oficerskich”.
W drugiej części konferencji uczestnicy zostali podzieleni na siedem czteroosobowych grup. Ich zadaniem było opracowanie projektu koncepcyjnego zagospodarowania przestrzennego Koszar Dragonów. Później projekty te były przedstawiane w obecności jury, które wybrało i nagrodziło trzy najlepsze koncepcje.
Studenci musieli dokonać szczegółowej inwentaryzacji obszaru, zaproponować takie rozwiązania, które prowadziłyby do ożywienia zapomnianych Koszar Dragonów oraz włączenie ich w granice ścisłego centrum miasta. Ważne było też zaproponowanie odpowiednich rozwiązań komunikacyjnych, które ułatwiłyby połączenie obszaru ze śródmieściem. Wszystkie koncepcje musiały być oczywiście zgodne z przestrzenną polityką miasta Olsztyn, uwzględniać wymagania ochrony konserwatorskiej oraz uwzględniać potrzeby społeczeństwa. Jak widać zadanie postawione przed uczestnikami konferencji nie było proste. Jednak nie z takimi problemami studenci sobie radzili. Magdalena Rafalska – architekt miasta, która zasiadała w jury – przed ogłoszeniem werdyktu przyznała, że jest zaskoczona tak wysokim poziomem zaangażowania w projekty jak i ich wynikiem.

Projekt zwycięskiej grupy. Wizualizacje Roman Kaczmarek, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

Pomysłów było wiele. Przewijającym się motywem w kilku koncepcjach było stworzenie centrum kulturalno-rozrywkowego. Prawie wszystkie grupy zaproponowały, aby na terenie koszar powstała izba pamięci, która miałaby przedstawiać jak koszary wyglądały kiedyś i jakie było ich pierwotne przeznaczenie. Ważnym aspektem było również zrekonstruowanie historycznego wyglądu budynków.
Studenci zadali sobie pytanie, co mogłoby przyciągnąć mieszkańców Olsztyna na ten obszar. W odpowiedzi zaproponowali umiejscowienie na tym obszarze obiektu administracyjnego. Oczywiście należało pamiętać również o aspekcie finansowym. Aby koncepcja miała szanse realizacji, musiały znaleźć się w niej obiekty handlowo-usługowe, które przyciągnęłyby na ten teren inwestorów. I tak przez poszczególne koncepcje przewijały się takie obiekty jak kawiarnie, restauracje, sale konferencyjne, puby, dyskoteki czy centrum sportowo-rekreacyjne. Ciekawym pomysłem było również umieszczenie na terenie koszar pracowni artystycznych, czy kina samochodowego. Jednym słowem wszelkie obiekty, które mogłyby przyciągnąć mieszkańców Olsztyna i nie tylko, niezależnie od grupy wiekowej.
Jednym z zadań było również zagospodarowanie dziedzińców. Ciekawy pomysł, który został doceniony przez jury, zakładał nadanie indywidualnego charakteru każdemu z czterech dziedzińców poprzez kolor. Do każdego placu przypisana była jedna barwa, która miała być wyrażana odpowiednio dobranymi kwiatami czy oświetleniem. W celu usprawnienia komunikacji zaproponowano kładkę pieszo-rowerową nad torami kolejowymi oraz wprowadzenie kilku przystanków autobusowych.
Podsumowując, zorganizowana konferencja posłużyła nie tylko studentom w niej uczestniczącym, ale także władzom miasta Olsztyna. Studenci mieli okazję wykorzystać swoją wiedzę zdobywaną podczas wykładów w praktyce, wymienić się doświadczeniami czy też nawiązać nowe znajomości. Natomiast miasto Olsztyn zyskało świeże spojrzenie na problem i wiele ciekawych pomysłów, jak ożywić Koszary Dragonów, przywrócić im ich dawną świetność i dodać atrakcyjności stolicy Warmii i Mazur. Pozostaje tylko mieć nadzieję, że proces niszczenia tak cennego obiektu historycznego zostanie zatrzymany, a przedstawione podczas konferencji koncepcje zostaną wcielone w życie.

Drukuj