Księga wieczysta nie dla każdego?

Zdaniem rzecznika praw obywatelskich ustawa o księgach wieczystych i hipotece odmiennie reguluje kwestię wydawania odpisów ksiąg wieczystych prowadzonych w wersji tradycyjnej oraz odpisów ksiąg wieczystych prowadzonych w systemie informatycznym. Czy jest to rzeczywiście problem wyjaśnia notariusz Michał Wieczorek, rzecznik prasowy Izby Notarialnej.

W przypadku odpisów elektronicznych – zauważa RPO – zasadą jest możliwość uzyskania odpisu księgi na żądanie każdego podmiotu, natomiast w przypadku ksiąg wieczystych tradycyjnych ta forma jawności księgi jest limitowana. Trudno wskazać przyczyny uzasadniające takie rozwiązanie. Obecnie większość sądów prowadzi księgi wyłącznie w postaci informatycznej. Migracje ksiąg wieczystych nie są jednak zakończone, zatem problem zróżnicowanego dostępu do odpisów księgi wieczystej może być aktualny przez następnych kilka lat.
Kolejnym problemem wskazywanym we wnioskach do rzecznika są ograniczenia w uzyskaniu odpisów dokumentacji księgi wieczystej. Zdaniem skarżących trudno znaleźć racjonalne przyczyny, dla których uzyskanie odpisów dokumentów z akt księgi wieczystej jest dostępne szerokiemu kręgowi podmiotów (,,zainteresowanym”), natomiast gdy dany podmiot chce wyłącznie przejrzeć akta księgi wieczystej, musi wykazać interes prawny. Ustawa zapewnia szeroki dostęp do możliwości uzyskania odpisów z akt księgi wieczystej, tymczasem regulamin urzędowania sądów powszechnych, odpis lub wypis z dokumentu załączonego do akt księgi wieczystej sporządzany i wydawany jest na żądanie osoby mającej interes prawny.
Zdaniem RPO przepisy, które konkretyzują zasadę jawności ksiąg wieczystych wymagają analizy i ewentualnej korekty, która zapewni spójność regulacji oraz wzmocni jej gwarancyjny charakter. Rzecznik praw obywatelskich prosi ministra sprawiedliwości o przekazanie stanowiska w sprawie.

A oto jak problem widzi notariusz Michał Wieczorek:
W zakresie trybu wydawania odpisów ksiąg wieczystych faktem jest, iż istnieje tutaj rozbieżność co do „interesu” prawnego koniecznego do wykazania przez podmiot, który o odpis występuje. Oczywiście, z uwagi na jawność ksiąg, dokument taki winien być wydawany, tym bardziej, iż księga wieczysta w formie elektronicznej jest możliwa do przejrzenia przez każdego. Co do dokumentów natomiast znajdujących się w aktach ksiąg wieczystych sprawa przedstawia się odmiennie. Zrozumiałym jest, że dostęp do tych dokumentów mają notariusze, z uwagi na częstą konieczność ustalenia stanu nieruchomości. Nie widzę natomiast potrzeby, aby dostęp do tych dokumentów miał każdy, również osoba, która nie posiada uzasadnionego interesu prawnego w ustaleniu stanu nieruchomości. Nie byłoby chyba prawidłowym, aby każda osoba miała prawo sprawdzić za jaką kwotę np. nabył dany obywatel nieruchomość i na jakich warunkach, jak też jaka jest dokładnie treść umowy i jej postanowień. Tutaj dostęp do tych dokumentów pozostawiłbym ograniczony.

Drukuj